Wisława Szymborska — poetka, która zaszczepiła miłość do poezji
Autor: Karolina Czarnecka
Wisława Szymborska, a właściwie Wisława
Maria Szymborska Włodek, to znana i uwielbiana poetka wśród starszych jak i
młodszych odbiorców. Urodziła się 2 lipca 1923 roku. Polska poetka, eseistka,
krytyczka, tłumaczka, felietonistka oraz noblistka z 1996 roku.
Kiedy była jeszcze małym dzieckiem jej
rodzice przeprowadzili się z Zakopanego do Kórnika, potem zamieszkali w Toruniu,
a ostatecznie zamieszkali w Krakowie w 1929 roku. Uczęszczała tam do Szkoły
Powszechnej im. Józefy Joteyko, a we wrześniu 1935 roku do Gimnazjum Sióstr
Urszulanek. Jej początki z pisaniem opowiadań i wierszy zaczęły się po wybuchu
II wojny światowej. Podczas pracy urzędniczki na kolei wykonała ilustracje do
książki od angielskiego i właśnie wtedy postanowiła w wolnym czasie pisać. Od
1945 roku należała do grupy literackiej „Inaczej”. Szymborska wspominała, że
wywarł na niej wrażenie Czesław Miłosz, który również przynależał do tej grupy.
W tym samym roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na kierunku
polonistycznym, jednakże później przeniosła się na socjologię. Studiów nigdy
nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną. W 1995 roku Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w
Poznaniu przyznał jej tytuł doctor honoris causa, czyli akademicki tytuł
honorowy nadawany przez uczelnie osobom szczególnie zasłużonym
dla nauki i kultury. Nie wymaga on żadnego
wykształcenia. W roku 2011 z rąk prezydenta
Bronisława Komorowskiego otrzymała Order Orła Białego
Swoje pierwsze dzieła opublikowała w
krakowskim „Dzienniku Polskim”, a następnie w „Walce” i „Pokoleniu”. Kiedy
pracowała jako sekretarka w 1947–1948 roku, zajmowała się ilustracjami do
książek. Wisława chciała wydać w 1949 roku swój pierwszy tomik wierszy pt. „Wiersze”,
lecz nie został on wydany, ponieważ władze PRL‑u stwierdziły, że nie spełnia
ona wymagań socjalistycznych. Dopiero w 1952 roku udało jej się opublikować
tomik wierszy pt. „Dlatego żyjemy”. Znajdziemy tam takie wiersze jak: „Nic dwa
razy”, „Kot w pustym mieszkaniu” czy „Nagrobek”.
„Nic dwa razy” opisuje ulotność chwil. Wiersz
spodobał mi się, ponieważ autorka zwraca uwagę na to, że każda sytuacja i
emocje z nią związane dzieją się po raz pierwszy i zarazem ostatni. Nic nigdy
nie będzie dokładnie takie samo. Wskazuje, iż ma to dobre strony, bo nawet złe
chwile są ulotne i stają się wspomnieniami. Tak samo miłość bywa zmienna i
niepowtarzalna. Potrafi nam przynieść nie tylko radość czy złość, ale także
obojętność. Utwór ma jednak optymistyczną wymowę. W każdej sprawie należy
szukać zgody.
„Nagrobek”, czyli wiersz o świecie
opanowanym przez technikę. Wiersz o lekkiej formie i pełen humoru za sprawą
żartobliwych sformułowań sprawił, że bardzo mi się spodobał. Mimo
humorystycznej wymowy wiersz porusza ważną sprawę. Człowiek w świecie techniki
i pośpiechu przestaje pamiętać o zmarłych. Wspomnienia i troska odchodzą na
boczny tor. Autorka nakazuje się zatrzymać i przypomnieć sobie o niej.
„Kot
w pustym mieszkaniu” został opublikowany po śmierci jej partnera. Pokazuje w
wierszu nieuchwytne uczucia w sposób symboliczny, jest bardzo dobrym sposobem
na ich przedstawienie. Liryka maski, jaką stosuje autorka, ma na celu
uzmysłowienie nam głębokiej pustki po utracie najbliższych. Po śmierci
bliskiego trzeba nadal żyć, odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Właśnie tę
uniwersalną prawdę stara się nam przekazać w tym utworze.
Utwór „Dłoń” omawia skomplikowaną budowę ludzkiego ciała. Dłoń, która służy
do wykonywania wszystkich codziennych czynności, składa się z dziesiątek
kości i mięśni oraz tysięcy komórek nerwowych. Większość ludzi nie docenia
możliwości swojego ciała, nie zastanawia się nad nimi, dopóki nie nadejdzie
choroba lub wypadek. Osoba mówiąca posiada mądrość życiową, dostrzega
szansę, którą dają jej zdrowe dłonie. Każdy człowiek ma podobne ciało,
ale tylko od niego zależy jak je wykorzysta. Fizyczność odgrywa więc
drugorzędną rolę, o wartości drugiej osoby decydują jej poglądy i
system wartości, a nie zewnętrzna powłoka. Ciało zbrodniarza wygląda
podobnie do sylwetki dobrodusznego bajkopisarza, trudno więc oceniać
ludzi na podstawie ich aparycji.
Szymborska jest uznawana za autorkę
żartobliwych gatunków literackich takich jak: lepieje, moskaliki, odwódki i
altruiki, a także jest jedną z najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej
dzieła zostały przetłumaczone na 42 języki.
Szwedzka Akademia uhonorowała Wisławę Szymborską jako
przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji
jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i
wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce
wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej
wierszy. Jednak „ciemności, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w
nich tak, jak ruch krwi pod skórą”.
Wisława Szymborska uzyskała literacką nagrodę Nobla za „poezję, która z
ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się
we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.
Pisarka zmarła 1 lutego 2012 roku i
choć mija od jej śmierci 11 lat, to dalej żyje w swoich wierszach i sercach jej
najwierniejszych odbiorców.