Dla­cze­go taka, a nie inna data?

Pomysł usta­no­wie­nia dnia, poświę­co­ne­go pra­cow­ni­kom oświa­ty naro­dził się już w 1957 roku w śro­do­wi­sku Związ­ku Nauczy­ciel­stwa Pol­skie­go. Pod­czas Świa­to­wej Kon­fe­ren­cji Nauczy­ciel­skiej w War­sza­wie przy­ję­to, że 20 listo­pa­da sta­nie się Mię­dzy­na­ro­do­wym Dniem Kar­ty Nauczy­cie­la. Osta­tecz­nie jed­nak idea nie weszła w życie.

Dopie­ro w 1982 roku na mocy usta­wy Kar­ty Nauczy­cie­la poja­wił się Dzień Edu­ka­cji Naro­do­wej. Doku­ment zawia­da­miał, że dzień rocz­ni­cy utwo­rze­nia Komi­sji Edu­ka­cji Naro­do­wej, 14 paź­dzier­ni­ka, będzie ter­mi­nem wol­nym od zajęć dydak­tycz­nych i świę­tem wszyst­kich pra­cow­ni­ków oświa­ty. Celem KEN, utwo­rzo­nej w 1773 roku z ini­cja­ty­wy Sta­ni­sła­wa Augu­sta Ponia­tow­skie­go, było odbu­do­wa­nie sys­te­mu oświaty po roz­wią­za­niu zako­nu jezu­itów, któ­ry uprzed­nio zaj­mo­wał się prze­ka­zy­wa­niem wie­dzy. KEN będą­ca jed­nym z pierw­szych mini­sterstw oświa­ty w Euro­pie zabie­ga­ła, m.in. o stwo­rze­nie jed­no­li­te­go sys­te­mu szkol­nic­twa, zre­for­mo­wa­nie uni­wer­sy­te­tów i opra­co­wa­nie zbio­ru prze­pi­sów obo­wią­zu­ją­cych na tere­nie pla­có­wek oświa­to­wych. Oczy­wi­ście – z pozy­tyw­nym skut­kiem. Ponad­to, zaję­to się domo­wym kształ­ce­niem dziew­cząt. Powo­ła­no Towa­rzy­stwo do Ksiąg Ele­men­tar­nych, któ­re zre­for­mo­wa­ło pro­gra­my i meto­dy naucza­nia. W związ­ku z powyż­szym, wpro­wa­dzo­no przed­mio­ty przy­rod­ni­cze, fizy­kę, histo­rię, geo­gra­fię, naukę języ­ka ojczy­ste­go, a tak­że ele­men­ty nauk medycz­nych i rolniczych. 

Wybór wła­śnie tego dnia nie jest zatem przy­pad­ko­wy, opi­sa­na refor­ma sta­no­wi jed­no z naj­więk­szych osią­gnięć pol­skie­go oświecenia. 

Jak to wyglą­da w innych państwach?

Nie tyl­ko w Pol­sce dzię­ku­je­my pra­cow­ni­kom oświa­to­wym za wło­żo­ny trud w wycho­wa­nie i naucza­nie. Obcho­dy Dnia Edu­ka­cji Naro­do­wej (też: Dnia Nauczy­cie­la) zna­czą­co róż­nią się w zakąt­kach świa­ta. Przy­kła­do­wo, w Argen­ty­nie cha­rak­te­ry­stycz­ne jest kil­ku­dnio­we świę­to­wa­nie. Nie­od­łącz­ną czę­ścią cele­bra­cji są ofi­cjal­ne (i mniej for­mal­ne) ban­kie­ty gro­na peda­go­gicz­ne­go. Nauczy­cie­le mogą spo­dzie­wać się życzeń oraz wła­sno­ręcz­nie wyko­na­nych kart, wrę­cza­nych przez wycho­wan­ków. Świę­to wyzna­czo­ne jest 11 wrze­śnia, w dzień śmier­ci Domin­ga Fau­sti­na Sar­mien­to, któ­ry przy­czy­nił się do roz­wo­ju edu­ka­cji we wspo­mnia­nym pań­stwie Ame­ry­ki Południowej.

W Taj­lan­dii, gdzie zawód nauczy­cie­la peł­ni jed­ną z naj­bar­dziej sza­no­wa­nych pro­fe­sji, przy­ję­to, że jest to 28 czerw­ca. Sze­re­go­wi cere­mo­nii, pod­czas któ­rych wrę­cza­ne są rzeź­by kwia­to­we i wień­ce jaśmi­no­we, towa­rzy­szy oso­bli­wy zwy­czaj pada­nia do stóp. Spo­wo­do­wa­ne jest to kon­we­nan­sem, według któ­re­go gło­wa ucznia nie może zna­leźć się wyżej niż nauczy­cie­la — a w dzień ten koniecz­ne jest odda­wa­nie szcze­gól­nej czci. Nie bez powo­du zatem, przy­jął on nazwę Wai Kru, co w tłu­ma­cze­niu ozna­cza pokłon dla nauczy­cie­la.

Na Litwie Dzień Nauczy­cie­la (5 paź­dzier­ni­ka), jest wol­ny od zajęć tra­dy­cyj­nych. Czę­sto jed­nak moż­na spo­tkać się ze zwy­cza­jem pro­wa­dze­nia zajęć przez uczniów star­szych klas młod­szym kole­gom. Umoż­li­wia to posta­wie­nie się w roli peda­go­ga i zro­zu­mie­nie tru­du wło­żo­ne­go w prze­ka­zy­wa­nie wiedzy. 

Obcho­dy tego dnia w Chi­nach zapo­cząt­ko­wa­ła chęć pod­nie­sie­nia pre­sti­żu zawo­do­we­go nauczy­cie­la. Wła­dze w roku 1985 zde­cy­do­wa­ły, że spo­so­bem na zachę­ce­nie do podej­mo­wa­nia odpo­wie­dzial­no­ści zwią­za­nej z ww. zawo­dem jest zwięk­sze­nie jego war­to­ści przez hono­ro­wa­nie, odno­sze­nie się z (daw­nym) sza­cun­kiem oraz orga­ni­zo­wa­nie spo­tkań i imprez festi­wa­lo­wych. Ucznio­wie mogą poda­ro­wać peda­go­gom kwia­ty lub prezenty.

Hucz­ne obcho­dy (30 wrze­śnia) świę­ta pra­cow­ni­ków oświa­ty doty­czą Hisz­pa­nii, w któ­rej orga­ni­zo­wa­ne są impre­zy, pod­czas któ­rych moż­na spró­bo­wać naj­lep­szych hisz­pań­skich potraw. Reali­za­cją uro­czy­sto­ści czę­sto zaj­mu­ją się naj­więk­sze uni­wer­sy­te­ty. Ist­nie­je zwy­czaj przy­go­to­wy­wa­nia kar­tek z życze­nia­mi, któ­re z kolei, czę­sto odczy­ty­wa­ne są – ofi­cjal­nie – przed zgromadzonymi. 

Mię­dzy­na­ro­do­we świę­to nauczy­cie­li pro­kla­mo­wa­ne przez UNESCO

Coraz czę­ściej uro­czy­sto­ści zwią­za­ne z wyra­ża­niem wdzięcz­no­ści pra­cow­ni­kom oświa­ty odby­wa­ją się w Świa­to­wy Dzień Nauczy­cie­la, któ­ry usta­no­wio­ny jest 5 paź­dzier­ni­ka. Ter­min został wybra­ny w ramach upa­mięt­nie­nia pod­pi­sa­nia Reko­men­da­cji w spra­wie sta­tu­su nauczy­cie­la z 1966 roku.