Tygrys w cie­niu czer­wo­ne­go smoka

Na “papie­rze” wszyst­ko wyglą­da roz­sąd­nie — peł­ne wcie­le­nie Hong Kon­gu nastą­pi w momen­cie, gdy Chi­ny nad­ro­bią powsta­łe przez lata róż­ni­ce. Nato­miast życie poka­zu­je, że Chiń­ska Par­tia Komu­ni­stycz­na uwiel­bia zwal­czać nie­wy­god­ne dla niej kon­cep­cje i nie­ko­niecz­nie inte­re­su­je ją demo­kra­cja oraz wsze­la­ko poj­mo­wa­na wol­ność w wyda­niu Hong­koń­skim. Chiń­scy komu­ni­ści podej­mu­ją sze­reg dzia­łań ogra­ni­cza­ją­cych auto­no­mię, co oczy­wi­ście powo­du­je opór i licz­ne nie­po­ko­je spo­łecz­ne w tym bru­tal­nie “roz­ga­nia­ne” pro­te­sty, któ­rych na prze­strze­ni ostat­nich lat było bar­dzo wie­le. Naj­gło­śniej­sze w ostat­nim cza­sie były pro­te­sty z 2014 roku zwa­ne “rewo­lu­cją para­so­lo­wą”. Hong­koń­czy­cy zare­ago­wa­li wte­dy na pró­bę znacz­nej chiń­skiej inge­ren­cji w prze­bieg demo­kra­tycz­nych wybo­rów w mie­ście. Ogło­szo­no, że 2–3 kan­dy­da­tów w wybo­rach na człon­ka lokal­ne­go rzą­du (w 2017 roku) zosta­nie wska­za­nych przez spe­cjal­ny komi­tet nomi­na­cyj­ny pod­le­ga­ją­cy ChRL. Był to impuls do roz­po­czę­cia straj­ków w całym mie­ście. Doma­ga­no się dymi­sji ówcze­sne­go sze­fa autonomii 

i prze­pro­wa­dze­nia demo­kra­tycz­nych wybo­rów. W odpo­wie­dzi poli­cja zare­ago­wa­ła zde­cy­do­wa­ną inter­wen­cją. Doszło do uży­cia gazu wobec pro­te­stu­ją­cych, któ­rzy chcąc się chro­nić utwo­rzy­li barie­rę z para­so­lek. Para­so­lek, któ­re sta­ły się sym­bo­lem ruchu wal­czą­ce­go o nie­pod­le­głość i posza­no­wa­nie demo­kra­tycz­nych praw Hong Kon­gu. Nawet w sztu­ce lokal­nych arty­stów zna­la­zło się dla nich miej­sce (powstał m.in pomnik męż­czy­zny trzy­ma­ją­ce­go para­sol­kę oraz kil­ka “rzeźb” łączą­cych w sobie kil­ka­dzie­siąt z nich). Podej­mo­wa­no pró­by zacho­wa­nia dzieł, ale nie było to łatwe ze wzglę­du na brak przy­chyl­no­ści oko­licz­nych muze­ów. W zeszłym roku na uli­ce Hong Kon­gu wyszło ‑według lokal­nych sza­cun­ków- dwa milio­ny ludzi (miesz­ka tam oko­ło 7,5 milio­na miesz­kań­ców, co poka­zu­je ska­lę zja­wi­ska) sprze­ci­wia­ją­cych się wpro­wa­dze­niu pra­wa eks­tra­dy­cyj­ne­go. Według jego zapi­sów chiń­skie wła­dze otrzy­ma­ły­by narzę­dzie do sądze­nia czę­ści prze­stęp­ców, któ­rzy zamiast na tere­nie Hong Kon­gu byli­by sądze­ni w Chi­nach kon­ty­nen­tal­nych. Oba­wy budzi­ła kwe­stia moż­li­wych repre­sji gro­żą­cych dzia­ła­czom demo­kra­tycz­nym z Hong Kon­gu. Pro­te­sty i tym razem nie mia­ły jedy­nie poko­jo­we­go wymia­ru, doszło do licz­nych starć z poli­cją, któ­ra uży­ła pałek, gazu pie­przo­we­go, gumo­wych kul i arma­tek wod­nych wobec demon­stru­ją­cych. Stu­den­ci doko­na­li też wte­dy słyn­ne­go prze­ję­cia gma­chu poli­tech­ni­ki, któ­rzy bro­ni­li się przed poli­cją uży­wa­jąc łuków czy bute­lek z ben­zy­ną. Nato­miast w 2020 pro­te­sty doty­czy­ły wpro­wa­dze­nia pra­wa mogą­ce­go skut­ko­wać nawet karą doży­wot­nie­go poba­wie­nia wol­no­ści za “prze­stęp­stwa zwią­za­ne z dzia­łal­no­ścią wywro­to­wą, sepa­ra­ty­stycz­ną, ter­ro­ry­stycz­ną i zmo­wy z zagra­nicz­ny­mi siła­mi w celu pod­wa­że­nia bez­pie­czeń­stwa pań­stwa”. Jak widać sytu­acja poli­tycz­na jest poważ­na i cały czas ule­ga pogor­sze­niu. Chiń­czy­cy zna­jąc swój ogrom­ny poten­cjał reali­zu­ją swój cel, uświę­ca­ją­cy uży­te przez nich środki.

Kim jest ”Hong­kon­ger”?

Lata roz­łą­ki z Chi­na­mi kon­ty­nen­tal­ny­mi i otwar­cie na war­to­ści zachod­nie zde­cy­do­wa­nie przy­czy­ni­ło się do budo­wy odmien­no­ści kul­tu­ro­wej wśród Hong­koń­czy­ków, mimo że to nadal Chiń­czy­cy, to zupeł­nie inni, wycho­wa­ni w świe­cie odmien­nych war­to­ści. Postę­pu­ją­ce pro­ce­sy ewo­lu­cji toż­sa­mo­ści widać szcze­gól­nie wśród mło­dych Hong­koń­czy­ków. W 2019 roku Uni­wer­sy­tet Hong­kon­gu prze­pro­wa­dził bada­nie tele­fo­nicz­ne na gru­pie 1015 przy­pad­ko­wych miesz­kań­ców mia­sta. Wyni­ki oka­za­ły się histo­rycz­ne — pierw­szy raz od 1997 zano­to­wa­no naj­niż­szy poziom miesz­kań­ców, któ­rzy iden­ty­fi­ku­ją się jako Chiń­czy­cy. W ankie­cie 53% respon­den­tów odpo­wie­dzia­ło, że czu­je się Hong­koń­czy­ka­mi, pod­czas gdy za Chiń­czy­ków uwa­ża się jedy­nie 11%. Co cie­ka­we, aż 90% ankie­to­wa­nych w wie­ku 18–29 zapy­ta­nych czy są dum­ni z bycia oby­wa­te­lem Chin odpo­wie­dzia­ło “nie”. Jakie zatem są wnio­ski? Mło­dzi Hong­koń­czy­cy nie chcą postę­pu­ją­cej inte­gra­cji z Chi­na­mi kon­ty­nen­tal­ny­mi. Przez lata ode­rwa­nia wytwo­rzy­li oni wła­sną toż­sa­mość, któ­ra uosa­bia w sobie war­to­ści takie jak demo­kra­cja czy wol­ność sło­wa. Wizja peł­nej inkor­po­ra­cji do roku 2047 wyda­je się być zatem nie­sa­mo­wi­cie trud­na. W 2014 roku wspar­cia w sym­bo­licz­ny spo­sób Hong­koń­czy­kom udzie­lił Oxford English Dic­tio­na­ry. Doda­jąc do nie­go poję­cia “Hong­kon­ger”, czy­li miesz­kań­ca oraz “Hong Kon­ge­se”, czy­li przy­miot­ni­ka opi­su­ją­ce­go wszyst­ko co ma zwią­zek z mia­stem, pod­kre­śla­jąc tym samym odmien­ność tej społeczności.

Zie­mia niczyja

Mogło­by się wyda­wać, że nie ma na świe­cie miejsc, któ­re są wyję­te spod pra­wa i inter­wen­cji państw.  Jed­nak co inne­go poka­zu­je przy­kład Koulun, jed­ne­go z obec­nych regio­nów Hong Kon­gu. Począ­tek jego histo­rii to oczy­wi­ście wspo­mnia­ny już rok 1898. Chiń­czy­cy zosta­wi­li wte­dy Bry­tyj­czy­kom fort, któ­ry przez ich bier­ność po pew­nym cza­sie został zamiesz­ka­ny przez napły­wa­ją­cych tam nie­le­gal­nych imi­gran­tów. Po nie­uda­nej pró­bie pozby­cia się nie­chcia­nych loka­to­rów, Bry­tyj­czy­cy stra­ci­li zain­te­re­so­wa­nie tym miej­scem pozo­sta­wia­jąc je bez żad­nej opie­ki. Tym spo­so­bem Koulun został cał­ko­wi­cie pozba­wio­ny wła­dzy zwierzch­niej. Sytu­acja była poważ­na do tego stop­nia, że nawet oko­licz­na poli­cja nie zapusz­cza­ła się na jego teren. Dzię­ki temu teren stał się schro­nie­niem i domem dla wszel­kie­go rodza­ju prze­stęp­ców, hazar­dzi­stów czy pro­sty­tu­tek. Mia­sto mia­ło swój wła­sny, wewnętrz­ny świat. Stop­nio­wo rosła też licz­ba lud­no­ści, któ­ra w pew­nym momen­cie pozwo­li­ła nawet zna­leźć się tej enkla­wie w Księ­dze Rekor­dów Guin­nes­sa, ze wzglę­du na nie­spo­ty­ka­nie wyso­ką gęstość zalud­nie­nia, wyno­szą­cą znacz­nie ponad 1 mln ludzi na km² (dla porów­na­nia w War­sza­wie jest to 3462 os./km², a w Mona­ko — naj­gę­ściej zalud­nio­nym obsza­rze na świe­cie 26 337 osób/km²). Mimo znacz­nej ilo­ści miesz­kań­ców, z nie­cie­ka­wą prze­szło­ścią podej­mo­wa­no pró­by two­rze­nia zrę­bów “nor­mal­no­ści”, powsta­wa­ły: szko­ła, pla­ców­ki opie­ki medycz­nej, skle­pi­ki, małe przed­się­bior­stwa, a nawet elek­trow­nia. Jedy­nym ogra­ni­cze­niem była wyso­kość budyn­ków, któ­ra nie mogła prze­kro­czyć 14 pię­ter, ze wzglę­du na funk­cjo­nu­ją­ce nie­opo­dal lot­ni­sko. Nie­ste­ty w mrocz­nych zauł­kach Koulun rosła anar­chia oraz licz­ba prze­stęp­ców, któ­rzy byli nie­uchwyt­ni na tere­nie enkla­wy, co przy­czy­ni­ło się do decy­zji o jej likwi­da­cji. Owa destruk­cja mia­ła miej­sce w 1993 roku. Obec­nie teren peł­ni funk­cję uro­kli­we­go par­ku utwo­rzo­ne­go na wzór ogro­dów z cza­sów wcze­snej dyna­stii Qing.

Dla­cze­go Hong Kong?

Hong Kong to nie­zwy­kle cie­ka­we i uro­kli­we miej­sce, któ­re rocz­nie odwie­dza­ją milio­ny tury­stów. Mia­sto, któ­re jest nie­sa­mo­wi­cie róż­no­rod­ne. Prze­pych i bie­da. Ogrom­ne wie­żow­ce, port, ale tak­że i malow­ni­cze gór­skie ścież­ki. Zaką­tek świa­ta, któ­ry abso­lut­nie zasłu­gu­je na wyjąt­ko­we miej­sce na tury­stycz­nej mapie tej czę­ści Azji.