Przejdź do treści

Inteligencja emocjonalna-czy inteligentnego przeżywania emocji można się nauczyć?

Autor­ka: M. Kołodziejczyk

face-985965_1920

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na (emo­tio­nal quotient — EQ) to zdol­ność czło­wie­ka do roz­po­zna­wa­nia i nazy­wa­nia wła­snych oraz cudzych sta­nów emo­cjo­nal­nych. 

 

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na jest to zespół cech, róż­ne­go rodza­ju uzdol­nień takich jak zdol­ność moty­wa­cji i wytrwa­łość w dąże­niu do celu mimo nie­po­wo­dzeń, umie­jęt­ność pano­wa­nia nad popę­da­mi i odło­że­nia na póź­niej ich zaspo­ko­je­nia, regu­lo­wa­nia nastro­ju i nie pod­da­wa­nia się zmar­twie­niom upo­śle­dza­ją­cym zdol­ność myśle­nia, wczu­wa­nia się w nastro­je innych osób i opty­mi­stycz­ne­go patrze­nia w przy­szłość. Jest to zdol­ność do radze­nia sobie ze stre­sem, sku­tecz­ne pano­wa­nie nad taki­mi emo­cja­mi i nastro­ja­mi jak strach, gniew, depre­sja, zdol­ność do moty­wo­wa­nia sie­bie w zmie­nia­ją­cym się śro­do­wi­sku emo­cjo­nal­nym, jak i zdol­ność do moty­wo­wa­nia innych.

 

Obej­mu­je rów­nież radze­nie sobie z emo­cja­mi wła­sny­mi oraz innych osób, będąc tym samym bar­dzo istot­ną i pożą­da­ną kom­pe­ten­cją społeczną.

 

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na to bar­dzo waż­ny ele­ment wypo­sa­że­nia oso­bo­wo­ścio­we­go czło­wie­ka. Zdol­ność ta pozwa­la nam tym samym na pod­sta­wo­wą pra­cę na emo­cjach, jaką jest roz­po­zna­wa­nie ich. Jak bowiem mie­li­by­śmy funk­cjo­no­wać bez umie­jęt­no­ści nazy­wa­nia tego, co czujemy? 

 

Gole­man okre­ślał inte­li­gen­cję emo­cjo­nal­ną jako zdol­ność do:

„roz­po­zna­wa­nia, zro­zu­mie­nia oraz zarzą­dza­nia wła­sny­mi emo­cja­mi, roz­po­zna­wa­nia, zro­zu­mie­nia i wpły­wa­nia na emo­cje innych”.

W sen­sie prak­tycz­nym ozna­cza to zro­zu­mie­nie zacho­wa­nia innych i same­go sie­bie pod wpły­wem emo­cji ale rów­nież zarzą­dza­nie wła­sny­mi emocjami.

 

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na pozwa­la bez wąt­pie­nia budo­wać sil­niej­sze rela­cje, odno­sić suk­ce­sy w szko­le i pra­cy oraz osią­gać cele zawo­do­we i oso­bi­ste. Może rów­nież pomóc zmie­nić inten­cje w dzia­ła­nie i podej­mo­wać świa­do­me decy­zje doty­czą­ce tego, co jest dla nas najważniejsze. 

 

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na jest powszech­nie defi­nio­wa­na przez czte­ry głów­ne cechy: 

  • Zarzą­dza­nie sobą – dzię­ki tej umie­jęt­no­ści jesteś w sta­nie kon­tro­lo­wać impul­syw­ne uczu­cia i zacho­wa­nia, zarzą­dzać swo­imi emo­cja­mi w zdro­wy spo­sób, podej­mo­wać ini­cja­ty­wę, wywią­zy­wać się ze zobo­wią­zań i dosto­so­wy­wać się do zmie­nia­ją­cych się okoliczności. 
  • Samo­świa­do­mość – roz­po­zna­jesz wła­sne emo­cje i ich wpływ na myśli i na swo­je zacho­wa­nie. Znasz swo­je moc­ne i sła­be stro­ny oraz wie­rzysz w same­go siebie. 
  • Świa­do­mość spo­łecz­na – czy­li bycie empa­tycz­nym. Potra­fisz rozu­mieć emo­cje, potrze­by i oba­wy innych ludzi, wychwy­ty­wać sygna­ły emo­cjo­nal­ne, czuć się dobrze spo­łecz­nie i roz­po­zna­wać dyna­mi­kę wła­dzy w gru­pie lub organizacji. 
  • Zarzą­dza­nie rela­cja­mi – wiesz jak roz­wi­jać i utrzy­my­wać dobre rela­cje, jasno komu­ni­ko­wać się, inspi­ro­wać i wpły­wać na innych, dobrze pra­co­wać w zespo­le i zarzą­dzać konfliktami.

 

Poję­cie inte­li­gen­cji emo­cjo­nal­nej wpro­wa­dzo­ne zosta­ło do psy­cho­lo­gii przez Danie­la Gole­ma­na. Gole­man uznał, że ludzie inte­li­gent­ni emo­cjo­nal­nie są szczę­śliw­si i łatwiej osią­ga­ją suk­ces, a inte­li­gent­ne­go prze­ży­wa­nia emo­cji moż­na się nauczyć.

Daniel Gole­man- ame­ry­kań­ski psy­cho­log żydow­skie­go pocho­dze­nia, publi­cy­sta nauko­wy. Autor best­sel­le­ra „Inte­li­gen­cja emocjonalna”.

Według Danie­la Gole­ma­na na inte­li­gen­cję emo­cjo­nal­ną skła­da­ją się: 

  • Samo­świa­do­mość – obiek­tyw­ne oce­nia­nie wła­snej sytu­acji, wie­dzao swo­ich sta­nach wewnętrz­nych, pre­fe­ren­cjach, moż­li­wo­ściach i oce­nach intu­icyj­nych, popraw­na samo­oce­na, wia­ra w sie­bie, tj. sil­ne poczu­cie wła­snej war­to­ści i świa­do­mość swo­ich moż­li­wo­ści i umiejętności;
  • Samo­re­gu­la­cja – zdol­ność kie­ro­wa­nia emo­cja­mi, pano­wa­nie nad swo­imi sta­na­mi zewnętrz­ny­mi, impul­sa­mi i moż­li­wo­ścia­mi czy­li samo­kon­tro­la, sumien­ność oraz ela­stycz­ność w dosto­so­wy­wa­niu się do zmian. 
  • Moty­wa­cja – sztu­ka pod­po­rząd­ko­wa­nia emo­cji obra­nym celom czy­li dąże­nie do osią­gnięć, zaan­ga­żo­wa­nie, ini­cja­ty­wa, optymizm,
  • Empa­tia- zdol­ność do wczu­wa­nia się w uczu­cia i potrze­by innych czy­li rozu­mie­nie innych,
  • Umie­jęt­no­ści spo­łecz­ne – łatwość nawią­zy­wa­nia i pod­trzy­my­wa­nia związ­ków ze świa­tem, umie­jęt­ność wzbu­dza­nia u innych ocze­ki­wa­nych reak­cji, współ­pra­ca i współdziałanie. 

 

Ludzie potra­fią­cy korzy­stać z tych umie­jęt­no­ści osią­ga­ją suk­ce­sy tam, gdzie inni pono­szą poraż­ki.  Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na pozwa­la kon­tro­lo­wać wła­sne zacho­wa­nie, radzić sobie w rela­cjach z inny­mi i podej­mo­wać w życiu takie decy­zje, któ­re dają pożą­da­ne rezultaty. 

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na według Pete­ra Salo­veya obej­mu­je nastę­pu­ją­ce dziedziny:

Zna­jo­mość wła­snych emo­cji odgry­wa klu­czo­wą rolę we wglą­dzie w same­go sie­bie i samo zro­zu­mie­niu. Oso­by, któ­re wła­ści­wie odczy­tu­ją swo­je uczu­cia lepiej kie­ru­ją wła­snym życiem. Zda­ją sobie spra­wę ze swo­ich odczuć, kie­dy podej­mu­ją waż­ne decy­zje zarów­no oso­bi­ste, jak i zawo­do­we.  Pod­sta­wą inte­li­gen­cji emo­cjo­nal­nej jest roz­po­zna­wa­nie uczu­cia w chwi­li, kie­dy nas ogar­nia, zdol­ność śle­dze­nia uczuć minu­ta po minucie.

Peter Salo­vey – ame­ry­kań­ski psy­cho­log spo­łecz­ny i obec­ny pre­zy­dent Yale University.

Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na — dla­cze­go jej potrzebujemy?

  • Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na jest tym, co zde­cy­do­wa­nie poma­ga nam w życiu. Aby zdać sobie spra­wę z tego, jak waż­ną funk­cję peł­ni, musi­my przede wszyst­kim uświa­do­mić sobie, że naszym życiem rzą­dzą emo­cje. Sty­ka­my się z nimi każ­de­go dnia, w bar­dzo wie­lu róż­nych sytu­acjach w życiu, a ich wachlarz jest napraw­dę imponujący.
  • W dodat­ku wie­le emo­cji mie­sza się ze sobą tak, że cza­sem nawet oso­bom bar­dzo roz­wi­nię­tym emo­cjo­nal­nie jest trud­no okre­ślić, co wła­ści­wie czują.Aby nasze rela­cje z inny­mi ludź­mi były zdro­we, aby zmniej­szyć praw­do­po­do­bień­stwo skrzyw­dze­nia innych, war­to roz­wi­jać w sobie inte­li­gen­cję emo­cjo­nal­ną. Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na pozwa­la nam na doj­rza­łe kon­tak­ty z inny­mi, poma­ga nam wal­czyć ze stre­sem i odna­leźć się w kon­kret­nych sytu­acjach. Ma tak­że duży wpływ na życio­wy suk­ces, zarów­no ten zwią­za­ny z pra­cą, jak i z rodziną.

 

Jakie cechy świad­czą o wyso­kiej inte­li­gen­cji emocjonalnej?

Ludzie o roz­wi­nię­tej świa­do­mo­ści emo­cjo­nal­nej podej­mu­ją decy­zje, kie­ru­jąc się ser­cem, lecz jed­no­cze­śnie bio­rą pod uwa­gę logicz­ne argu­men­ty. Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na nie ma więc nic wspól­ne­go z prze­sad­ną emo­cjo­nal­no­ścią i impul­syw­no­ścią. Inte­li­gen­cja emo­cjo­nal­na wią­że się ze świa­do­mo­ścią wła­snych emo­cji, zarów­no tych przy­jem­nych, jak i nie­przy­jem­nych. Oso­by doj­rza­łe emo­cjo­nal­ne potra­fią zaglą­dać w głąb sie­bie i czę­sto zada­ją sobie pyta­nie, co w danej chwi­li czu­ją. Potra­fią być w peł­ni obec­ne, dzię­ki cze­mu nie zatra­ca­ją kon­tak­tu ze swo­im wnę­trzem. Posia­da­ją tak­że ponad­prze­cięt­ną umie­jęt­ność nazy­wa­nia róż­nych uczuć. Oso­by inte­li­gent­ne emo­cjo­nal­nie potra­fią zacho­wy­wać się w aser­tyw­ny spo­sóbZawsze postę­pu­ją w zgo­dzie ze sobą i są odpor­ne na pró­by mani­pu­la­cji ze stro­ny innych ludzi. Nie mają pro­ble­mów z odma­wia­niem, kie­dy inni nakła­nia­ją ich do postę­po­wa­nia sprzecz­ne­go z ich sys­te­mem war­to­ści, potrze­ba­mi czy pla­na­mi. Odma­wia­ją jed­nak w deli­kat­ny spo­sób, uni­ka­jąc ura­ża­nia innych czy nie­po­trzeb­nej agresji.